Wzorzec rasy

FCI Standard nr 252


OWCZAREK PODHALAŃSKI


Kraj pochodzenia: Polska.
Data opublikowania obowiązującego wzorca: 08.06.1988 r.


Użytkowość: Pies pasterski i stróżujący. Jego imponująca postawa i piękny
wygląd czynią z niego dobrego towarzysza człowieka.

Komentarz: Owczarki podhalańskie wykorzystywane są do ochrony
stad owiec, wypasanych na górskich halach, przed drapieżnikami,
szczególnie wilkami oraz rabusiami. Doskonale sprawdzają się
również na nizinach jako psy stróżujące i do towarzystwa. Szkolone są
także jako przewodnicy niewidomych i dla potrzeb dogoterapii.
Sprawdzają się również w ratownictwie, także górskim. Psy szkolone
na przewodników dla niewidomych cechuje duża opiekuńczość. Są
bardzo karne. Posiadają silne poczucie obowiązku zapewnienia
bezpieczeństwa oddanemu pod opiekę niewidomemu.

Klasyfikacja FCI: Grupa I – Owczarki i psy pasterskie
(oprócz szwajcarskich psów pasterskich)
Sekcja I – Owczarki
Nie podlegają próbom pracy.

Pochodzenie rasy oraz jej krótka historia:


Owczarki podhalańskie należy sklasyfikować jako przedstawicieli
grupy C.F. Inostrancevi, z której wywodzą się psy pasterskie
i dogowate – psy rosłe, o masywnym kośćcu, gęstym futrze i zwisających
uszach. Owczarek podhalański jest jednym z przedstawicieli psów
górskich, wywodzących się od tybetańskiego mastifa. Jego przodkowie
dostali się do Europy, na tereny Niziny Węgierskiej, podczas najazdu
Hunów i Awarów (IV – VI w. n.e.). Duże, białe psy hodowane były
tradycyjnie przez pasterskie plemię Wołochów, które w XV wieku
osiedliło się w Beskidach i Tatrach.
Owczarek podhalański jest spokrewniony z kilkoma rasami
psów pasterskich użytkowanymi w Europie wzdłuż Karpat, Alp i Pirenejów.
Zaliczyć tu można owczarka węgierskiego kuvasza, owczarka
słowackiego czuwacza, owczarka włoskiego maremmano i pirenejskiego
psa górskiego.
Podhalan jest zatem bezsprzecznie bardzo starą, regionalną rasą,
ukształtowaną przez człowieka dla obrony stad przed napastnikami,
a nie do zaganiania stad przy wypasie. Drogą selekcji wyhodowano psy
duże, silne, odporne, odważne i zrównoważone, o stosunkowo wysokim
progu pobudliwości. W hodowli dobierano psy białe, dla
łatwiejszego odróżnienia od niedźwiedzia, czy wilka.

I. WYGLĄD OGÓLNY:
Pies mocnej, zwartej budowy, znamionującej siłę i ruchliwość.

Komentarz: Oceniając budowę anatomiczną należy mieć na uwadze
przede wszystkim cechy użytkowe, dla których ta rasa przez wieki była
kształtowana. Podhalan to pies okazały, mocny, harmonijnie zbudowany.
Jego siła i ciętość pozwalają mu skutecznie chronić stada
zwierząt, jak i pilnować obejścia. Obfita, biała, twarda w dotyku szata
chroni go przed zmiennością warunków klimatycznych. Rasa ta
dobrze adaptuje się zarówno w górach, jak i na nizinach, nad morzem,
czy w środowisku miejskim. U owczarków podhalańskich musi być
wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy, uwidaczniający różnicę
pomiędzy dorodnym (co nie znaczy wielkim) samcem, a delikatniejszą
suką. Ogólnie rzecz biorąc owczarek podhalański powinien sprawiać
wrażenie psa silnego, a swoim wyglądem budzić respekt.

II. WAŻNE PROPORCJE:
Format prostokątny. Tułów psa nieznacznie krótszy w porównaniu z suką.

Komentarz: Stosunek długości tułowia mierzony od stawu barkowego
(A) do guza kulszowego (B), do wysokości w kłębie (odległość C-D)
powinien wynosić 10 : 9. Suki mogą być nieco dłuższe. Skrócona
sylwetka jest najczęściej skutkiem wadliwego, krótkiego zadu.
Stosunek długości głowy do wysokości w kłębie powinien wynosić
3,5 : 10.
Stosunek szerokości mózgoczaszki do długości głowy wynosi 0,6 : 1.
Stosunek długości mózgoczaszki do długości kufy wynosi 1 : 1 lub kufa
nieco dłuższa.
Stosunek głębokości klatki piersiowej do wysokości w kłębie powinien
wynosić 1 : 2 (połowa wysokości w kłębie.)

III. ZACHOWANIE / CHARAKTER:
Temperament spokojny. Pies inteligentny i czujny.

Komentarz: Rasa obdarzona wybitną inteligencją. Pies czujny, ale nie
hałaśliwy, znakomity stróż. Przyjazny ludziom i zwierzętom oddanym
mu pod opiekę, dobrotliwy wobec dzieci. Nieufny względem obcych.
Spostrzegawczy, zaradny, pojętny, obdarzony dobrą pamięcią. Żywy,
energiczny i łatwo przystosowujący się do nowych warunków
bytowych. Ma stosunkowo wysoki próg pobudliwości, jednakże gdy
zajdzie potrzeba jest nieustraszony.
Szkoli się chętnie i szybko, a przy spokojnym i łagodnym prowadzeniu
można go ułożyć zarówno jako psa towarzysza, psa ratownika, jak
i psa obronnego. W swoim obejściu sprawia wrażenie „dumnego
gazdy”, bywa nieco uparty, nie znosi przymusu w formie krzyku, czy kar
fizycznych; a skarcony„obraża się”.
Postępowanie wobec niego wymaga konsekwencji w działaniu oraz
zdecydowania w egzekwowaniu pożądanego zachowania. Nie jest
łakomy, ale łasy na wszelkie pochwały i nagrody. Jak każde zwierzę
stadne wymaga stałego kontaktu z ludźmi. Jest psem pewnym siebie,
samodzielnie pracującym, nie wymagającym sterowania przez
człowieka. Sam podejmuje decyzje o swoim działaniu. Brak „ślepego
automatyzmu na każdy bodziec” wywodzi się z jego odziedziczonego
po przodkach stylu pracy, broniących w dawnych czasach stad przed
intruzami. Psy tchórzliwe lub agresywne muszą być dyskwalifikowa
ne.

IV. GŁOWA:
Proporcjonalnej wielkości, sucha, trzymana średnio wysoko zarówno
w ruchu, jak i gdy pies stoi.

Głowa o prawidłowych proporcjach


Komentarz: Kształt i wyraz głowy stanowią bardzo ważne cechy
rasowe. Głowa powinna być mocna, ale nie za ciężka, w harmonii
z sylwetką psa. Narysowana jest płynną linią, biegnącą od dużego,
czarnego nosa, poprzez prostą linię kufy, dość wyraźnie zaznaczonego
(lecz niezbyt wysokiego) stopu, lekko wysklepionej górnej partii
mózgoczaszki, bez nadmiernych łuków nadoczodołowych i bez zbyt
wyraźnego guza potylicznego. Głowa powinna być noszona dumnie,
lecz nie przesadnie wysoko. Stosunek mózgoczaszki do trzewioczaszki
wynosi najczęściej 1:1, ale zdarzają się kufy nieco dłuższe i nie jest to
w żadnym razie błędem. Głowa jest szlachetna w swym wyrazie, nie
toporna. Cechami niepożądanymi są: obfite, wiszące fafle, kufa
krótsza od mózgoczaszki (cecha czuwacza), czy klinowata kufa
(podobna do kufy kuvasza). Wadami są zarówno zbyt duży stop,
wypukła partia mózgoczaszki, jak również zbyt wyraźne łuki nadoczodołowe
i kości jarzmowe. Równocześnie głowa nie może być lekka
i wąska w partii mózgowej, ani też o krótkiej, szpiczastej kufie.

Mózgoczaszka: z profilu lekko wypukła, bruzda czołowa płytka. Krawędź
czołowa wyraźnie zaznaczona, jednak niezbyt silnie załamana.

Komentarz: Mózgoczaszka nie może być zbyt wysklepiona w partii
czołowej, ani zaokrąglona. Bruzda czołowa zbyt głęboka jest wysoce
niepożądana. Stop wyraźny. Łuki nadoczodołowe i kości jarzmowe nie
powinny być zbyt uwydatnione.

Trzewioczaszka:
Nozdrza czarne, średniej wielkości, szeroko otwarte.
Kufa mocna, stopniowo zwężająca się. Jej długość lekko przekracza lub
jest równa długości czaszki.
Grzbiet nosa szeroki.
Wargi pożądane naprężone i przyległe. Krawędzie warg powinny być
ciemne.
Uzębienie: Szczęki mocne. Zęby mocne, osadzone regularnie. Zgryz
nożycowy. Zgryz cęgowy dopuszczalny.
Oczy średniej wielkości, wyraziste, osadzone lekko skośnie. Tęczówka
ciemnobrązowa. Krawędzie powiek ciemne.
Uszy osadzone na wysokości zewnętrznego kąta oka lub nieco wyżej,
średniej długości, raczej grube, trójkątne, dobrze owłosione. Przednia
krawędź ucha dotyka głowy. Małżowina ruchliwa.

Komentarz: Trzewioczaszka (kufa) ma być mocna, szeroka i głęboka,
tępo zakończona, nigdy nie może być szpiczasta. Patrząc z boku
grzbiet nosa prosty (bez garbonosa), a patrząc z góry szeroki. Nozdrza
u podhalana, jak zresztą u wszystkich ras białych psów górskich
często zmieniają barwę w pewnej porze roku na jaśniejszą, z reguły tzw.
„łupkową” (najczęściej nos jaśnieje na zimę i po zimie i dlatego też
nazywany bywa „śnieżnym”). To też przy ocenie wskazana jest tolerancja.
Wargi owczarka podhalańskiego są grube i mięsiste, ale raczej
dobrze przylegające. Luźne wargi są związane z limfatycznym typem
budowy, wysoce niepożądanym u tej rasy.
Kształt oczu powinien być owalny. Wzorzec określa kolor oczu jako ciemnobrązowy, ale tęczówka nieco jaśniejsza nie jest dużą wadą.
Niemniej oczy bardzo jasne, szczególnie „cytrynowe”, powinny być
uznane za wadę poważną. Wyraz oczu powinien być spokojny, łagodny
i rozumny. Powieki muszą być nie tylko ciemne, ale i ściśle
przylegające. Ektropium i entropium jest poważną wadą, podobnie jak
stały wyciek z oczu, powodujący przebarwienie sierści.
Kształt i osadzenie uszu, to u owczarka podhalańskiego ważne cechy
rasowe. Uszy powinny być osadzone nisko, mają być dość duże, ale
ruchliwe. Powinny dobrze przylegać do policzków, nie mogą być zawinięte
ani odstające.

V. SZYJA:
Średniej długości, muskularna, bez podgardla, z obfitą kryzą. Górna linia
szyi wzniesiona ponad linię grzbietu.


Komentarz: Szyja nie powinna być noszona zbyt wysoko, ale też
niezbyt nisko, gdyż zaburza to charakterystyczną, dumną postawę
owczarka podhalańskiego. Szyja powinna być muskularna, ale raczej
sucha, bez podgardla, co wobec obfitej kryzy musi być stwierdzone
dotykiem.

VI. TUŁÓW:
Długi i masywny.
Kłąb wyraźnie zaznaczony, szeroki.
Grzbiet prosty, szeroki, o lędźwiach szerokich dobrze związanych.
Zad lekko spadzisty.
Klatka piersiowa głęboka, żebra skośne, nieco płaskie.
Brzuch nieznacznie podkasany.

Komentarz: Masywny tułów oznacza pojemną, szeroką klatkę
piersiową, sięgającą do łokcia, co powinno wyznaczać połowę
wysokości psa w kłębie. Stanowi ona wtedy dobre oparcie dla przednich
kończyn z dobrze przylegającymi łokciami. Wąska i płytka klatka
piersiowa jest wysoce niepożądana. Jednakże zalecenie wzorca nieco
płaskich, skośnych żeber sugeruje, że klatka piersiowa nie powinna być
również beczkowata. Wyraźnie zaznaczony kłąb, prosty grzbiet i lekko
opadający zad tworzą nieznacznie opadająca górną linię. Grzbiet
owczarka podhalańskiego powinien być dobrze związany, mocny i stabilny,
co najlepiej można ocenić w ruchu psa. Słabo związany,
łękowaty grzbiet jest poważną wadą, ponieważ znacznie wpływa na
użytkowość psa pasterskiego i jest z pewnością większą wadą niż lekko
przebudowany zad. Znacznie przebudowany zad, szczególnie w połączeniu
ze stromym kątowaniem tylnych kończyn w większym stopniu
utrudnia poruszanie się psa i jest wadą poważną.

VII. OGON:
Niezbyt wysoko osadzony, noszony poniżej linii grzbietu, w podnieceniu
pies unosi go ponad grzbiet, lecz go nie zakręca. Ogon opuszczony w dół
sięga stawu skokowego, na końcu może być lekko wygięty.

Prawidłowe noszenie ogona

Komentarz: Wiele owczarków podhalańskich nosi cały czas ogon
powyżej linii grzbietu, często zakręcony. Z reguły jest to związane
z krótkim, o źle ustawionej obręczy miednicznej zadem. Wtedy wysoko
noszony ogon należy traktować jako wadę. Często jednak podekscytowane
psy, zwłaszcza samce, prawidłowo zbudowane, zadzierają
ogon. W tym przypadku nie należy uważać tego za wadę.
Zniekształcenia kręgów ogonowych powodują obniżenie oceny.

VIII. KOŃCZYNY PRZEDNIE:
Muskularne, o mocnej, nie za ciężkiej kości. Widziane z przodu proste.
Łopatki lekko skośne, przylegające.
Łapy: śródręcze nieznacznie wysunięte ku przodowi.
Palce zwarte w stosunkowo dużą, owalnego kształtu piąstkę, między palcami
owłosienie. Opuszki mocne, twarde ciemno pigmentowane.
Pazury mocne, tępe, pożądane ciemne.

Komentarz: Muskularne, o grubej kości kończyny zapewniają
owczarkowi siłę, wytrzymałość i sprawność w ruchu. Nie powinny być
zatem zbyt delikatne, ale też nie przesadnie grube.
Wady postawy kończyn przednich przedstawione są na rysunkach.
Ustawienie i długość łopatek mają zasadnicze znaczenie dla długości
wykroku psa. Kąt między łopatką, a kością ramieniową powinien być
lekko rozwarty i wynosić mniej więcej 110 o, a kąt pomiędzy kością
ramieniową, a kośćmi podramienia ok. 145o. Wówczas pies ma dobry
wykrok.
Lekko skośne śródręcze amortyzuje wstrząsy, które ujemnie wpływają
na układ kostny mocno zbudowanego psa, poruszającego się w trudnym
terenie. Śródręcze musi być także bardzo mocne. Miękkie i wykrzywione
upośledza sprawność owczarka podhalańskiego, dlatego
powinno być traktowane jako poważną wada obniżająca ocenę.

IX. KOŃCZYNY TYLNE:
Widziane z tyłu – pionowe. Nieco odstawione do tyłu, umiarkowanie
kątowane.
Stopa: śródstopie ustawione pionowo.
Palce jak u nóg przednich.

Komentarz: Wady ustawienia kończyn tylnych przedstawione są na
rysunkach.
Kończyny tylne powinny być umiarkowanie, ale dostatecznie kątowane.
Wadą są kończyny podstawione. Psy stromo kątowane są niesprawne,
ich ruch jest związany, a krok zbyt krótki, co utrudnia prawidłową
pracę w kłusie. Ponadto strome kątowanie wiąże się często z dodatkowymi
wadami jak przebudowany zad, zbyt wysoko osadzony i noszony
ogon. Z drugiej jednak strony kątowanie kończyn tylnych
owczarka podhalańskiego nie może być przesadnie głębokie, ponieważ
powoduje nietypowy dla rasy, przesadnie rozciągnięty, męczący chód.
Kąt pomiędzy kością biodrową, a kością udową powinien wynosić
ok.100 o, między kością udową, a kośćmi podudzia ok. 110 o-120 o,
pomiędzy podudziem, a stopą ok. 140 o, co zapewnia owczarkowi
podhalańskiemu swobodny, wydajny ruch.

Zasadniczy wpływ na dynamikę ruchu ma prawidłowe ustawienie
stopy. Podsiebne ustawienie kończyn tylnych znacznie upośledza ich
sprawność. Krowia oraz beczkowata postawa kończyn tylnych są
poważną wadą.
Wilcze pazury, które zdarzają się u szczeniąt owczarków podhalańskich
powinny byś usunięte w pierwszych dniach życia, gdyż mogą
przeszkadzać w ruchu psa oraz ulegać urazom.

Owczarek podhalański porusza się zasadniczo stępem lub kłusem.
Kłus powinien być wydajny, ale nie przesadnie wydłużony, a akcja
kończyn niska (bez przesadnego podciągania kończyn) i równoległa.
Takim kłusem pies może poruszać się wiele godzin bez objawów
zmęczenia. Przy większej szybkości – kończyny poruszają się bardziej
zbieżnie, lecz nie powinny się krzyżować. W wolnym tempie owczarek
podhalański może poruszać się inochodem, jednakże powinien on
także zaprezentować umiejętność prawidłowego kłusa. W takiej
sytuacji poruszanie się czasem inochodem nie należy traktować jako
wady.
Zazwyczaj owczarek podhalański sprawia wrażenie nieco powolnego,
dopiero w sytuacji pobudzenia staje się szybki, wówczas też porusza
się, gdy zajdzie potrzeba, mocnym, trochę ciężkim galopem.

X. SZATA:
Na głowie, kufie, na przedniej stronie nóg przednich i tylnych od stawu
skokowego w dół sierść krótka, gęsta. Na szyi, tułowiu sierść długa, gęsta,
prosta lub lekko falista, w dotyku twarda, z obfitym podszyciem. Na szyi
bogata kryza, na udach obfite, długie owłosienie. Ogon obficie owłosiony,
puszysty.

Komentarz: Struktura szaty jest bardzo ważna. Włos okrywowy
powinien być w dotyku dość twardy i jakby natłuszczony. Nadaje to
sierści połysk i chroni przed wilgocią i zabrudzeniem. Typowe dla
owczarków podhalańskich jest to, że ich szata po zabrudzeniu i zmoczeniu, schnąc staje się ponownie biała i czysta. Nie wymaga w zasadzie zabiegów kosmetycznych, w szczególności częstego kąpania, a jedynie szczotkowania, czy czesania. Szata nie powinna być
miękka, jedwabista, lokowata, kędzierzawa, zupełnie bez podszerstka,
ani podobna do szaty kuvasza, czyli krótka, skręcona, tworząca loczki
czy wicherki. Niedopuszczalna jest u tej rasy ingerencja w ich
naturalną szatę, jak strzyżenie, modelowanie, talkowanie czy
lakierowanie. Należy mieć na uwadze fakt, że są to psy pracujące typu
pierwotnego, nie wymagające przesadnej pielęgnacji.


XI. UMASZCZENIE:
Jednolicie białe. Kremowy nalot niepożądany (kremowe łaty niedopuszczalne).
Komentarz: Umaszczenie zgodnie ze wzorcem powinno być czysto
białe. Zdarza się jednak, że u szczeniąt występują żółtawe łaty, które
zanikają z wiekiem. Psy pracujące z owcami, przy budzie, na dworze
itp., mają często włos zażółcony i wtedy należy sprawdzać barwę włosa
tuż przy skórze.
Za wysoce niepożądaną należy uznać jedynie barwę kremową na całej
długości włosa i jakiekolwiek plamy, czy łaty innego koloru.
Skóra powinna być przyległa i elastyczna. Często bywa przyciemniona,
szczególnie na kufie i wokół nozdrzy, co świadczy o dobrej pigmentacji
i jest niewątpliwie zaletą.

XII. WYSOKOŚĆ:
Wzrost w kłębie psy 65 – 70 cm, suki 60 – 65 cm.
Komentarz: Dopuszcza się przekroczenie wzrostu o nie więcej, niż
2 cm. Niepożądany jest wzrost poniżej dolnej granicy określonej we
wzorcu.
Podhalan to pies stosunkowo duży, harmonijnie zbudowany, ale nie
olbrzymi. Przekroczenie limitu wzrostu w granicach tolerancji nie jest
wadą, o ile w całości utrzymane zostaną proporcje.
Wzrost musi być skorelowany z ogólna harmonią psa i mocnym
kośćcem, a całość zwarta i dobrze związana.

XIII. WADY:
Jakiekolwiek odstępstwa od niniejszego standardu stanowią wady,
w stopniu proporcjonalnym do wielkości tego odstępstwa.

  • Silnie zaznaczona bruzda czołowa.
  • Słaba pigmentacja nosa, powiek i warg.
  • Jasne oczy (nazywane niedźwiedzimi).
  • Entropium.
  • Uszy wysoko osadzone, skierowane do tyłu, lub kopiowane.
  • Szyja noszona poziomo.
  • Zad przebudowany.
  • Ogon noszony stale nad linią grzbietu.
  • Ostrogi.
  • Brak włosów między palcami.
  • Brak kryzy, brak piór na kończynach.

XIV. WADY DYSKWALIFIKUJĄCE:

  • Agresywność, bojaźliwość.
  • Słabo zaznaczony stop.
  • Kufa szpiczasta.
  • Znaczne braki zębowe.
  • Przodozgryz, tyłozgryz.
  • Ektropium.
  • Szata kędzierzawa lub jedwabista.
  • Brak podszerstka.
  • Łaciatość (kolorowe pasemka).
  • Usposobienie nerwowe.

Psy o fizycznych anomaliach lub wykazujące anormalne zaburzenia
zachowania powinny być dyskwalifikowane.
Komentarz: Wzorzec dość szczegółowo określa wady i ich gradacje.
Należy jednak dodać, że z biegiem lat, przypuszczalnie na skutek
lepszego żywienia, czy warunków bytowych (a nie zmiany typu
rasowego), owczarki podhalańskie często bywają większe i nieco
dłuższe, a u samców wyraźnie powiększył się obwód śródręcza.
Jednak zwiększenie wzrostu nie zawsze idzie w parze z masywniejszym
kośćcem. Często przy zwiększeniu się wzrostu psów, głowy stają się
mniejsze i węższe w stosunku do całości. Występują też wąskie, mało
pojemne klatki piersiowe z bardzo słabym przedpiersiem. Jest to wybitnie
niekorzystne dla zachowania pożądanego typu rasy.
Przy ocenie poszczególnych psów, dla stosownego doboru hodowlanego
należy mieć na względzie przede wszystkim cechy użytkowe rasy.


N.B. Psy muszą mieć dwa normalnie wykształcone jądra całkowicie
opuszczone do moszny.

źrodło: ZKwP